کتاب پان ترکیسم (یک قرن در تکاپوی الحاق گری)

ماهیت ایدئولوژی پان ترکی،با وجود برخی تفاوت ها،همان ویژگی چند مکتب دیگر پان را دارد.این ایدئولوژی با توجه به دامنه گسترده جاه طلبی ها و احساس نیرومند نسبت به سرنوشت خود،جنبه رمانتیک دارد وبه پان رژمنیسم،پان اسلاویسم،پان عربیسمفو صهیونیسم شبیه است واز نظر جهان بینی سیاه و سفیدخود،تنها«خیلی خوب»و«قطعا شریر»را می بیند.گرایش نژادی دزر نوشته های نژاد پرستانه نویسندگان پان ترکیست دهه1930به حد اغراق رسید و آنها احتمالا تحت نفوذ نازی ها همیشه بر برتری های نژاد ترک پافشاری می کردند.از بررسی نوشته ها،گفتار وکردار پان ترکیست چنین برمی آید که پان ترکیسم همیشه یک جنبش کوچک نخبه گرای تحت رهبری روشنفکران بوده و دانشجویان و برخی شهرنشینان طبقه متوسط از آن حمایت کرده اند و تعداد اعضای آن احتمالا به چندصد نفر تا چند هزار بیشتر نمی رسیده است.علاوه بر این پان ترکیست ها به دلیل ماهیت ویژه وتعداد کم اعضا (همانند سایر جنبش های پان)بیشتر از تبلیغات نوشتاری بهره می برند،یعنی انتشار جزوه ها و نشریات بسیار متعدد.گردهمایی های فرهنگی و هنری همراه با ایراد سخنرانی ها،موسیقی ونمایش مکمل این نشریات بودند.نه این کارها،ونه برپایی کنگره ها و سازمان دهی تظاهرات هیچکدام پان ترکسیست ها را قادر نساخت تا به یک جنبش مهم توده ای که آرزوی آن را داشتند،تبدیل شوند.باتوسعه و تحول ایدئولوژی پان ترکی،این ایدئولوژی پیش و به طور آشکار الحاق گرا شد.یعنی نخست به ضرورت محافظت از گروههای ترک تبار خارج اشاره کرد،وسپس برای کمک به رهایی و وحدت آنها،با یکدیگر و آنگاه وحدت باترکیه،دست به تلاش زد.پان ترکسیست ها بارها و بارها درباره ی تشکیل یک«ترکیه ی بزرگ» از مدیترانه تا اقیانوس آرام سخن گفته اند.